Eleştirmen birlikleri, Altın Küre ve Oscar derken, Amerika’nın beğendiği filmleri konuşmaya başladığımız günler geldi çattı. Açlık (Hunger) ve Utanç (Shame) ile sinema yazarlarının gözdesi haline gelen Steve McQueen‘in üçüncü uzun metrajı 12 Yıllık Esaret (12 Years A Slave) ödül sezonunun favorilerinden biri ve bu hafta ülkemizde gösterime giriyor.
Serkan Çellik
Köle ticaretinin yasal olduğu yılları anlatan sürüyle film ve dizi çıktı karşımıza bugüne dek. Bazıları derin duygusal etkiler bıraktı, bazıları sadece eğlendirmeyi amaçladı. 12 Yıllık Esaret seyircisini ele geçirmeyi iyi bilen filmlerden. Senaryonun matematik işi olduğunu düşünenler için tam bir gösteri.
Siyahilerin alınıp satıldığı yıllarda beyazlar kadar saygı gören, güzel bir evi ve mutlu bir ailesi olan Solomon (Chiwetel Ejiofor) birlikte turneye çıkmak istediğini söyleyen iki adam tarafından kaçırılıp köle olarak satılır. Eğitimi, bilgisi, görgüsü bir anda anlamsızlaşan Solomon ne anlatırsa anlatsın kimseyi özgür bir adam olduğuna inandıramaz çünkü derisi koyu renklidir. İşte bu kadar basit: Derisi siyahsa, köledir ve söylediği her şey yalandır! On iki yıl boyunca bir kişi bile ona kimliğini ispat etme şansı tanımaz.
İşte Steve McQueen‘in çok iyi değerlendirdiği matematik burada başlıyor. Seyirciyi ele geçirmesi kolay, hazmı zor bir haksızlık üzerine kurulu 12 Yıllık Esaret. Üstelik filmin üçte birine yakın kısmını yani Solomon’un aldatılıp satılma öyküsünü gerilim dozu yüksek sahnelerle, sıçramalı kurguyla anlatıyor. Detay çekimler, bolca gürültü, oynadıkça yerine oturan taşlar derken hem filme hem de karakterlere bağlıyor seyirciyi. Ardından vites küçültüp daha klasik bir anlatı biçimi tutturuyor. Solomon bir çiftlikten diğerine sürüklenirken karşımıza Paul Giamatti, Michael Fassbender, Benedict Cumberbatch, Paul Dano, Sarah Paulson ve Brad Pitt gibi albenisi birbirinden yüksek oyuncular çıkarıyor. Tempo düşmeye her yüz tuttuğunda yetenekli aktör ve aktrisler perdeye fırlıyor. Solomon’un tanık olmak zorunda kaldığı mini hikâyeler de eklenince, bıraksan üç sezon dizi olacak bir yapı kurulmuş oluyor. Bahsettiğimiz senaryo matematiği üç aşağı beş yukarı böyle işte: Yeni karakter (ünlü yüz), yeni umut, aynı umutsuzluk ve kırbaç.
Açlık nedeniyle büyük umutlar bağlanan Steve McQueen‘in şehirli ilişkileri ele aldığı Utanç‘a nedense hiç kimse olumsuz eleştiri getirememişti. Açlık‘ı üreten adamın ne yaptığını bildiğini düşünmüş ve alkışa devam etmişlerdi. 12 Yıllık Esaret ise çatlak seslerin çıkmaya başlamasına vesile oldu. Karşımızda birinci sınıf bir film dursa da, memur yönetmenlere yakışacak senaryosu olduğu inkâr edilemez. Steven Spielberg ya da Ron Howard çekebilirdi, belki de saygı görmek isteyen bir işçi aksiyon yönetmeni. Ama McQueen çekti. Kimse onu buna zorlamadı. Çok da iyi çekmiş olsa bile onunla ilgili heyecanınızı bastırmanızın zamanı geldi sanırım. Amerika’da, Amerikalı gibi davranırlar.
12 Yıllık Esaret (12 Years a Slave)
Yönetmen: Steven McQueen
Senaryo: John Ridley (senaryo), Solomon Northup (12 Yıllık Esaret’in yazarı)
Oyuncular: Chiwetel Ejiofor, Michael Fassbender
2013 / ABD-BK / 134 dk.
12 Yıllık Esaret (12 Years a Slave)