Bağımsız sinemanın en önde gelen isimlerinden Jim Jarmusch’un günün birinde vampir filmi yapacağı –hele ki, ortalığı Twilight, True Blood vb. birçok ergen vampir serisi sarmışken- kimin aklına gelirdi ki? Jarmusch, Türkiye prömiyeri Filmekimi’nde yapılan, benim 20. Uluslararası Altın Koza Film Festivali’nde gördüğüm Sadece Aşıklar Hayatta Kalır (Only Lovers Left Alive) ile 2000’lerde endüstriyel sinema tarafından iyice ucuzlaştırılan vampir türüne yeni bir yorum getirmeyi denemiş. Hatta bu art-house denemenin vampir literatürüne ‘art-vampir filmi’ olarak tanımlanabilecek yeni bir alt-tür kazandırdığını söyleyebiliriz sanıyorum.
Filmin aynı zamanda senaryosunu da kaleme alan Jarmusch, yaratım sürecinde az da olsa Mark Twain’in The Private Life of Adam and Eve adlı kitabından esinlenmiş. Filmin vampir olan kahramanlarının isimleri de, bu kitaptan esinle Adam ve Eve; yani Adem ve Havva. Onlar, insanlarla, Adam’ın deyişiyle zombilerle dolu dünyada kalan son zombileşmemiş son varlıklar: Adam, Detroit’te tam bir rok star edasıyla yaşıyor, oldukça uhrevi bir yaşama sahip, tek ilgilendiği şey nadir enstrümanlar. Eve ise tam bir kitap aşığı, sadece kitaplarla örülü –bana Körleşme’nin Prof. Kien’ini anımsattı bu yönden- bohem bir hayatı var Tanca’da, yolculuklara dahi iki bavul dolusu kitapla çıkıyor. Dünyanın iki ucunda yaşayan bu iki aşığın bir araya gelmesini sağlayan ‘kan arzusu’nun ta kendisi…
Sadece Aşıklar Hayatta Kalır‘ın klasik bir vampir filmi olmadığını belirtmiştik. Dolayısıyla bu filmde Adam ve Eve, klasik vampir filmlerindeki gibi insanları avlayıp kanlarını emmiyolar; Christopher Marlowe ve Dr. Watson adındaki kan tedarikçileri var. Bu aracılar, onların temiz kana ulaşması için aracılık ediyorlar. Filmdeki bir yığın kültürel referanstan sadece ikisi Marlowe ve Dr. Watson; Jarmusch, ademoğluna temiz kan –diğer bir okumayla kültür- taşıyan bu iki figür üzerinden şöyle bir mesaj vermeye çalışıyor sanki: “Dünyayı kültür kurtaracak. Bir kitabı okumakla başlayacak her şey.” Bununla birlikte Eve’nin bavulundaki Infinite Jest‘ten, Adam’ın uçak biletindeki isim olan Stephen Dedalus’a kadar daha birçok referans mevcut filmde.
Sözün özü; bağımsız auteur Jarmusch’un kendince ortaya koyduğu, şahsına münhasır bir kurtuluş reçetesi olarak okunabilecek Sadece Aşıklar Hayatta Kalır; gelecekte Neil Jordan’ın Bir Vampir Hikayesi (Byzantium) ile birlikte art house-vampir filmlerinin öncülerinden biri olarak anılacaktır şüphesiz. Bu ayrıksı ve yenilikçi denemeyi kaçırmamanızda yarar var.
Bu yazı, Ercan Dalkılıç tarafından 21 Şubat 2014 tarihinde yayımlanmıştır.
