Türk Sineması’nın usta yönetmenlerinden Memduh Ün, anılarını anlattığı Futbolcudan Yönetmen: Memduh Ün‘de pek fazla bilinmeyen futbolculuk yıllarına da yer veriyor.
Ege GÖRGÜN (Landlord)
Memduh Ün denince ne gelir aklınıza? Elbette ki sinema. 92 yaşındaki yönetmenin oynadığı, yönettiği onlarca film; aldığı çok sayıda ödül; sinema dersleriyle ufkunu açtığı öğrenciler ve kendisine yıllardır hayat arkadaşlığı eden Fatma Girik akla başka herhangi bir şeyin gelmesini imkansız kılıyor zaten. Memduh Ün kamera karşısına ilk kez geçtiğinde yıl 1948’di. “Damga” filmindeki bu başrolü nazlana nazlana kabul etmiş; ama büyük başarı kazanan film cebini doldurunca sinemaya devam etmişti. Baskın karakteri ve öne çıkmaya hep hazır mizacı onu yakın gelecekte yönetmen koltuğuna da oturtacaktı. Oysa sinemaya çok düşkün olmasına rağmen ne tıpta okurken, ne de Beşiktaş formasını Baba Hakkı, Şeref Görkey, Şükrü Gülesin gibi efsanelerle birlikte terletirken böyle bir hayal kurmuyordu.
1941-42 İstanbul Lig Şampiyonu Besiktas kadrosuu Şeref Stadi’nda… Soldan: Hakkı Yeten, Yavuz Üreten, Halil Köksalan, Şakir Uluatlı, Rifat Atakanı, Hüsnü Savman, Şükrü Gülesin, Şeref Görkey, Fevzi Uman, Saim Sarper, Memduh Ün, Sabri Gençsoy, M. Ali Tanman ve Kaleci Faruk.
Vefa, Langaspor, Galataspor, Kurtuluş gibi takımlarda top koşturan Ün, 1940-41 sezonunda Karagümrük’ten Yavuz Üreten, Galata’dan ortahaf Halil Köksalan, Pera’dan Şükrü Gülesin, Sabri ve Mustafa Gençsoy biraderler, Aslan Şakir ve Kaleci Faruk’la birlikte Beşiktaş’a transfer oldu. Bu transferler Beşiktaş’ın oldukça kötü sonuçlar aldığı 1939-40 sezonunun ardından takımı gençleştirmek adına yapılmıştı.
Eski ve yeni futbolcuların karmasından oluşan yeni takım, yapılan gençlik aşısının tuttuğunu daha ilk sezonunda hiç yenilmeden, hiç berabere kalmadan, üstüne üstlük bir de gol rekoru kırıp İstanbul Ligi şampiyonu olarak kanıtlayacaktı. Sezon öncesi hazırlık maçlarında çok iyi bir performans sergileyen Memduh Ün, sakatlığı ve tıp eğitimi yüzünden çok az forma giyebildi Beşiktaş’ta. Yine de gazetelerin şampiyonluk şerefine verdikleri Beşiktaş kadro tablolarında kendine yer bulabilmişti. Ün’ün o günler hakkında söyledikleri günün futbol saha içi ve saha dışı durumuyla ilgili iyi bir fikir veriyor.
Memduh Ün ve meşhur kazağıyla Baba Hakkı (Yeten).
Genelevdeki “dostlar”
“… hafta arası yapılan mahalle maçlarında da oynuyordum. Bunlardan birinde sakat dizime aldığım bir darbe sonucu uzun süre top oynayamadım. Tedavi yanlış yapıldı çünkü. O devirde dizde ödeme buz tedavisi yapılmıyor, bacak sıcak suya sokuluyordu.”
“O dönemlerde statlarda küfür falan yoktu. Yuh bile çekilmezdi. Benim oynadığım yıllarda öyle futbolcuların peşinde koşan mankenler filan yoktu. Şükrü Gülesin’in genelevden Sevim diye bir dostu vardı. Sevim koyu Galatasaraylı’ydı. Şükrü’nün oynadığı bütün maçlara yarısı sarı yarısı kırmızı bir bluzla gelirdi. Keza, İstanbulsporlu Kadir’in genelevdeki dostu Muazzez’e de kimse sarkmazdı.”
Kazancı: Pardesü + yemek
Maliye’den ayda 32 lira aylık alan Memduh Ün’ün şampiyon takımın futbolcusu olması karşılığında kazancı önceleri yalnızca bir pardesü ve Beşiktaş’ın en iyi lokantası Ehl-i Tabiat’da yenen maç günü yemeğiydi. Ama bazı futbolcuların para aldığını öğrenmesiyle o da kulüpten 20 lira maaş bağlatacaktı kendine.
1941-42 sezonunda Beşiktaş’ta başkanlığa Abdullah Ziya Kozanoğlu geliyordu. Aylıklar kesilmiş, Milli Lig’in Gençlerbirliği’ne karşı oynanan finalinde çıkan kavga yüzünden altı Beşiktaşlı ceza almıştı. Memduh Ün, her maçta sahadaydı. Bu maçlardan biri de 16 yaşında Lefter’in de oynadığı, Taksimspor’u 9-1 yendikleri maçtı.
Şike hikâyeleri
Beşiktaş’tan sonra Ankara Demirspor’da, sahte lisansla Seyhanspor’da, Muhafızgücü’nde, İstanbulspor’da ve İ.E.T.T. takımında oynayan Ün, kitabında iki kez karıştığı şike olaylarını da anlatıyor. İlkinde penaltı yaptırtmak için 500 Lira’ya anlaşıyor rakiple. Penaltı yaptıramıyor ama kırmızı kartla kendini attırıp takımını on kişi bırakıyor ve “parasını” hak ediyor. İkincisinde ise rakip takım Üsküdar Anadolu’nun oyuncusunu 250 Lira’ya “bağlamak” için kendisi de 250 Lira alıyor.
Horizon Yayıncılık’tan çıkan Futbolcudan Yönetmen: Memduh Ün bunun gibi birçok samimi itirafa sahip bir anı kitabı. Biz yalnızca futbolla ilgili olanlardan örnekler verdik ama kitabın çoğunluğu Türk sinemasıyla ilgili anekdotlarla dolu. Memduh Ün’ün bir asra dayanan ömrünün ilginç ayrıntılarını okumaktan keyif almamanız mümkün değil.
Futbolcudan Yönetmen
Memduh Ün
Horizon International
