Everest’ten çıkan Açıklamalı Notlarıyla Sherlock Holmes’un birinci cildi yalnızca eksantrik dedektifin kurgusal maceralarını değil, yaratıcısının hikayesini ve eserin topyekün arkaplanını da içeriyor.
Ege Görgün (Landlord)
Ege Görgün (Landlord)“Harikulade!”
Zat-ı şahanelerin çığlığını duyan korumaları şaşkınlık içinde silahlarına davrandılar. Bir gölge gibi takip ettikleri velinimetlerinin ne dediğine değil de, onun bu çığlığı koyvermesine sebep olan kişiye nasıl engel olabileceklerine kafa yormak üzere eğitilmişlerdi. Bedenleri nispetinde gelişmemiş zekaları aynı anda iki şeyi birden düşünebilmelerine müsaade etmeyeceği için de bir anda üstüne doğru hamle yaptıkları haşmetliye ürkütmüşlerdi. Üstüne doğru gelmekte olan korumalarını gören zat-ı şahaneleri, düşmanlarının sonunda en güvendiği korumalarına hatırı sayılır bir rüşvet sayesinde nüfus ettiğine inanmış ve salavat getirmişti.
Oysa ortada iki tarafın da endişelenmesini gerektirecek bir durum yoktu. Yıldız Sarayı’nın bahçesinde Padişah II. Abdülhamit’e bu coşkulu nidayı attıran kimse, sınırları içerisinde hala bir cihan imparatorluğuna yakışır bir yüzölçümü barındıran Osmanlı topraklarından binlerce kilometre uzakta yeni bir Sherlock Holmes öyküsü yazmakla meşguldü. Evet, sözünü ettiğimiz kişi bir İskoç beyefendisi Sir Arthur Conan Doyle’dan başkası değildi.
Abdulhamit Han, Osmanlı topraklarındaki en büyük ve belki de ilk Sherlock Holmes hayranıydı. Kendisi için özel olarak çevrilip saray cildindeki bir deftere elle yazılan hikayeleri büyük bir heyecanla okur ve bir sonraki maceranın gelişini merakla beklerdi. Polisiye yazın araştırmacısı Erol Üyepazarcı Osmanlı Arşivleri’nde bir kısmı yer alan bu çevirilerin altında “Corci kulları” imzasının yer aldığını belirtiyor. Sıradan okur ise Sherlock Holmes ile tanışmak için 1908 yılının sonlarını beklemek zorunda kalacaktı. Matbu çeviriyi yapan kişi ise Türkiye’de adı coğrafya sözcüğüyle özdeşleşmiş, başta coğrafya atlasları ve haritaları olmak üzere çok sayıda coğrafya, doğa ve gezi kitapları yayımlanmış olan Faik Sabri Duran’dı.
Editörlüğünü Leslie Klinger’in üstlendiği Açıklamalı Notlarıyla Sherlock Holmes Türkiye’de yayımlanmış ne ilk ne de son Sherlock Holmes kitabı anlayacağınız. Ama bugüne kadar konusunda yayımlanmış en kapsamlı eser. İlk 2 cilt 1891’den 1927 yılına dek okur karşısına çıkan 56 Sherlock Holmes hikayesini içerecek. Şimdilik piyasada olan ilk cilt John Lee Carr’ın giriş yazısnın yanı sıra, Conan Doyle’un hayat hikayesini, hikayelerin geçtiği Viktorya Dönemi’nin bir panoramasını, Holmes ve Watson karakterlerinin derin analizlerini içeriyor. Ve elbette yazının girişindeki hayali sahneyi yaratmamıza ilham veren, Erol Üyepazarcı’nın II. Abdülhamit ve Conan Doyle arasındaki bağı ortaya koyduğu yazı.
Tarihi kaynaklara göre Sir Arthur Conan Doyle İstanbul’a gelip huzura kabul edilmeyi beklerken hala bilinmeyen nedenle Osmanlı Sultanı ile görüşemeden ülkesine dönmek zorunda kalmıştır. Abdülhamit Han bu konudaki mahcubiyetini Doyle’a Mecidiye Nişanı, eşine ise Şefkat Nişanı taktırarak gidermeye çalışmıştır. Bir söylentiye göre Doyle’un sarayın içini incelemek üzere casus olarak görevlendirildiği jurnalini almıştır Sultan ve o yüzden huzura kabul etmemiştir ünlü yazarı. Bize göreyse o meşhur evhamı yüzünden gerçekleşmemiştir bu görüşme. Kahramanının gözlem yeteneğinin yazarından geldiğini düşünen II. Abdülhamit, ne Conan Doyle’un bir eserine malzeme olmak istemiştir, ne de kusurlarının her şeyi gören bir göz tarafından açık edilmesini.
