Dünya çapında bir star olabilecekken “memleketinin” kısır müzik piyasasına mahkum kalıp yeteneğinin karşılığını hak ettiği ölçüde alamayan Ayten Alpman’ı kaybettik.
Ege Görgün (Landlord)
“…hepimiz onu çok fazla özlemiştik.”
1999’da Ada Müzik’in Eski 45’likler – Türk Pop Tarihi serisinden çıkan Ayten Alpman (1929- 2012) şarkıları derlemesinin CD kitapçığında sanatçının kariyerini özetleyen Naim Dilmener imzalı uzunca bir yazı yer alır. Yazının sonlarında Ayten Alpman’ın son plağını 1977’de çıkarmış olduğuna gönderme yaparak böyle der Dilmener: “…hepimiz onu çok fazla özlemiştik.”
Ayten Alpman’ı bundan sonra da çok özleyeceğiz. Değerli ses sanatçısını 20 Nisan 2011’de sonsuzluğa uğurladık çünkü. Alpman, Fikret Şenes’in sözlerini yazdığı ve tüm zamanların en çok çalınan Türkçe şarkısı olma ihtimali çok yüksek olan Bir Başkadır Benim Memleketim ile özdeşleşmiş olsa da, bu şarkının onun kariyerinin girdiği çıkmaz sokağı temsil ettiğini söylemek yanlış olmaz. Bu şarkıya ironik bir anlam da yüklemek mümkün. Ne de olsa Alpman İsveç’te aldığı müzik eğitimi sayesinde dünyaca ünlü bir caz şarkıcısı olma yolunda ilerlerken, memleket hasretine dayanamayıp Türkiye’ye dönmüş ve uluslar arası bir kariyer şansını kaybetmişti.
İlk evliliğini bir diğer önemli müzik simamız İlham Gencer ile yapan Ayten Alpman profesyonel olarak müzik kariyerine de müstakbel kocasıyla birlikte başlamıştı. Radyo çalışmalarının ardından sahnelere transfer olan Alpman İstanbul’un en şık kulüplerinde caz parçaları seslendirdi. İsveç’e boşanmasının ardından gitti.
Alpman İsveç’ten döndüğünde artık Türkçe sözler yazılan yabancı şarkıların moda olduğu bir Türkiye bulur. Oysa onun yeteneği daha çok yabancı sözlü caz parçalarını söylerken kendini belli etmektedir. Alpman Nişantaşı’nda bir kulüpte caz söylemeye başlayarak bildiği yolda yürümeye bir süre daha ısrar eder. Ancak yakın çevresinden de gelen baskılara dayanamayıp 
sonunda Türkçe şarkılarla plak doldurmayı kabul eder. 1967’de ilk plağını doldurur; 1971’de çıkan Memleketim Kıbrıs Harekatı’nın “resmi marşı” haline gelince 2 buçuk yıl gecikmeli olarak büyük bir patlama yapar; Sezen Cumhur Önal, Fecri Ebcioğlu gibi gözde söz yazarlarıyla çalışır; kendi plak şirketini kurup Türk Popu’nun en çok satan plaklarından biri olan Tek Başına’yı çıkarır. Sanatçının bir başka önemli hit’i 1976’da çıkardığı Ben Böyleyim olur. 1977’de çıkan ve Neden Sanki Dünya Dar Gelir İnsana ile Son Bir Defa şarkılarını içeren plak son 45’liği olur. Alpman’ın müzikten uzak kalmasının nedenini Naim Dilmener şöyle açıklar yazısında.
“Türk Popu’nun 80’li yıllarda arabeskin altında ezilişi, 12 Eylül günleri ve arkasından gelen Özal’lı ‘paramparça’ yıllar…”
Ayten Alpman başrol olmasa da iki de filmde oynamıştı. Atıf Yılmaz’ın yönettiği 1953 tarihli Aşk Izdırabtır ve Temel Gürsu’nun yönettiği 1974 tarihli Tek Başına’dır bu filmler.
Evet, yerine bir şey konamayacak o ses artık sustu. Ne biz doyabildik, ne de dünya doyabilmişti o sese. Ayten Alpman’a uzun sayılabilecek bir ömür ve büyük bir yetenek bahşedilmişti, ama biz bu fırsatı yeterince değerlendiremedik.
Cumhur Canbazoğlu: “Müzikal çizgisinden hiç sapmadı.”
Ayten Alpman cazda da, sonraları girdiği pop kulvarında da hep nitelikli şarkılar, aranjmanlar söylemiş, çizgisini daimi yukarılara taşımış, her dönem önemsenmiş, saygı görmüş yorumcuydu. Alpman ‘Bir Başkadır Benim Memleketim’ şarkısı ile bir gecede ulusal fenomen haline gelirken, parça da modern kahramanlık türküsüne dönüşmüş, ama bu ilgi patlaması müzikal çizgisini santim saptırmamıştı. O, yine pop kulvarında popülerlik şansı düşük yapıtlarla yoluna devam etti ve farkı fark edenlere, düşük tirajlı plaklarla seslendi.
