1956 yapımı siyah beyaz bir Japon filmi The Burmese Harp. 1957’de En İyi Yabancı Film Oskarı’na aday gösterilmiş. Film, Takeyama Michio‘nun çocuklar için yazdığı bir romandan uyarlanmış. Ama yönetmen Kon Ichikawa bir çocuk masalı çekme niyetinde değilmiş. Hal böyle olunca aynı zamanda karısı olan senarist Natto Wada ile birlikte -tabii yazarından izin alarak- hikayede bazı değişiklikler yapıp yetişkinlere hitap eden gerçekçi bir drama çıkarmışlar ortaya.
Biruma no Tategoto, Takeyama Michio‘nun (1903-1984) ilk romanıydı ama onu meşhur etmeye yetmişti. Roman 1948’de kitap olarak yayınlanmadan önceki iki yıl boyunca Akatombo (Red Dragonfly / Kırmızı Yusufçuk) adlı çocuk dergisinde tefrika edilmişti. Yayınlandıktan kısa bir süre sonra da İngilizce’ye çevrilince, yazarın ve kitabın ünü daha da büyüdü.
Yönetmen Kon Ichikawa (1915-2008) ise aslında ressam olmayı hayal eden bir gençmiş söylediğine göre. Ama Disney çizgi filmlerini seyredip resimle hikayenin birleştirilmesine hayran kalınca yeni bir Walt Disney olma hayali kurmaya başlamış. Bir çizgi film stüdyosunda iş bulmuş. Sadao Yamanaka da o sırada orada filmler çekmekteymiş. (29 yaşında hayata gözlerini yuman Yamanaka hayatının 1930’lara denk gelen son yedi yılına 22 film -hatta kimilerine göre 26 film- sığdırmıştır. Ne yazık ki bu filmlerden yalnızca 3 tanesi günümüze kalmıştır.) Yamanaka‘nın filmlerini izleyince bu kez yeni bir Sadao Yamanaka olmaya karar vermiş. Bu şevkle kendine uzun soluklu bir kariyer inşa eden Ichikawa, 41 yaşına geldiğinde 27. filmi olarak çekmiş The Burmese Harp‘ı. 2006’da son iki filmi için kamera karşısına geçtiğinde ise 91 yaşındaydı Ichikawa.
Kariyerini başlarında Ichikawa‘nın etkilendiği ve filmlerini tekrar tekrar izleyip çalıştığı yönetmenler olmuş: Akira Kurosawa, Kenji Mizoguchi,Ernst Lubitsch, Frank Capra.
Film, 2. Dünya Savaşı’nın başlarında Burma’da geçen bir hikayeyi anlatıyor. (Japonlar Çin, Hong Kong ve Flipinler gibi Burma’yı da istila etme üzere harekete geçtiler. Savaşın başında büyük bir ilerleme kat ettiler, ama daha sonra bu topraklardan geri çekilmek zorunda bırakıldılar.) Bu amaçla Burma’da bulunan küçük bir Japon birliği ormanda mahsur kalmıştır. Morallerini asker Mizushima’nın çaldığı arp eşliğinde şarkı söyleyerek yüksek tutmaya çalışmaktadırlar. Mizushima bir takım olayların ardından birliğinden ayrı düşer ve yoluna bir keşiş kılığına girerek devam eder. Savaş sona ermiştir, ama savaşın geride bıraktığı acılar -örneğin ceset yığınları- hala görünürdedir. Bu görüntüler Mizushima’nın kendine, birliğine ve ülkesine yabancılaşmasına yol açar. Savaş bitmiş, barış gelmiştir ama Mizushima kendi içindeki barışı sağlamak için Buda keşişi olarak Burma’da kalır.
Oskara aday gösterilmiş olmasına ve imdb’deki dudak uçuklatan notuna rağmen, benim en iyi Japon filmleri listemin başlarında yer vereceğim bir yapım değil. Hikayenin potansiyeli, dolayısıyla duygusu yeterince aktarılamamış filme. Ressamlıktan gelen diğer Japon yönetmenlerin filmlerinde olduğu gibi sinematografi yine oldukça başarılı.
Bir savaş öyküsü için biraz fazla naif belki. Zaten film ile ilgi eleştirilerin bir kısmı da Japonların Asya’da işlediği savaş suçlarını, insan kıyımlarını görmezden geldiği yönünde olmuş.
The Burmese Harp
Yönetmen: Kon Ichikawa
Hikaye: Michio Takeyama
Senaryo: Natto Wada
Oyuncular: Rentaro Mikuni, Shoji Yasui, Taniye Kitabayashi
Yapım: 1956, Japonya, 116 dk.
