Bara No Sôretsu (Funeral Parade of Roses), Japon Yeni Dalga Sineması’nın has örneklerinden bir film. 1969 yapımı film, o yıllarda dünyada etkisini göstermekte olan sanat akımlarının sinemasal bir örneği olmasının yanısıra, Matsumoto Toshio’nun ilk uzun metrajlı filmi. Matsumoto Toshio, bu film öncesinde daha çok kısa metraj filmleri ve özellikle belgeselleriyle tanınan bir sanatçı. Film, kısaca 1960’larda Tokyo yeraltı sahnesindeki eşcinsellere odaklanırken, Amerikan Pop-art’ından Fransız yeni dalgasına uzanan bir yelpazede kendi çizgisini yakalamış, hazmetmenin birçok seyirci için kolay olmayacağı bir yapım.
Tuğba Keleş
Film, Eddie ve Leda adında iki travesti ile Gonda adındaki bar işletmecisi ve uyuşturucu satıcısının aşk üçgeni etrafında dönerken, dönemin siyasal ve kültürel durumunu da gözler önüne serer. Eddie, aslında Pîtâ adında gerçek bir travesti tarafından canlandırılmaktadır. Peter’ın Japonca telaffuzu olan Pîtâ adını kullanan oyuncu, bu filmden sonra birçok filmde rol almış olmasına rağmen, en çok Kurosawa Akira’nın Ran filmindeki performansıyla hatırlanır. Funeral Parade of Roses’ta fizikî görünümünün yanısıra oldukça inandırıcı bir oyunculuk sergilemesi de, başarısındaki en önemli etkendir. Filmin en kıdemli, başka bir deyişle profesyonel oyuncusu Tsuchiya Yoshio’nun canlandırdığı Gonda, Bar Genet’nin sahibidir. Genel olarak eşcinsellere hizmet veren barın “maması” ise Gonda’nın sevgilisi, başka bir travesti olan Leda’dır. Genç ve güzel Eddie’nin, Gonda’nın ve barın müşterilerinin yeni gözdesi olması Leda’yı çileden çıkarmaktadır. Eddie, Leda’nın nefretinin farkındadır fakat uğraşması gereken başka önemli sorunlar vardır. Çünkü çocukluğundan kalma travmalar, Eddie’yi rahat bırakmamaktadır. Geçmişi, parçalanmış görüntüler eşliğinde sürekli olarak kafasında dönen Eddie, küçük yaştan itibaren babasının tacizine uğramış ve annesiden yeterli ‘ilgiyi’ alamamıştır. Annesinin nazarında “erkekliğini” ispatlayamayan Eddie, artık başka bir topluluğun parçası olmak üzere ilerlemek durumunda kalır.
Matsumoto, bu filmde kurgu ve belgesel formatını bir arada kullanmıştır. Neredeyse pornografik sayılabilecek bir sahnede, filmi keserek, Eddie’ye çektiği sahne ile ilgili sorular sorar. Travesti ve eşcinsel oyunculara, kendi cinsel kimlikleri ile ilgili özel sorular yöneltir. Bu anlamda, eşcinselliğe dışarıdan bir gözle bakar. Ama onun derdi, ne eşcinselliği yermek ne de meşrulaştırmaktır. Daha önce de belirttiğimiz gibi yalnızca eşcinsellere değil, dönemin uyuşturucu “kültürünü” ve politik durumunu da gözler önüne serer Matsumoto. Sokaklardaki protestolar ya da bir odaya doluşmuş insanların uyuşturucu ile imtihanı, filmin kurgu haricinde, belgesel formatına ağırlık verilen diğer noktalarıdır.
Bara no Sôrestsu’nun kurgusal bölümünün odağındaki Eddie’nin hikâyesi, aslında Sofokles’in Kral Oedipus tragedyasının bir nevi uyarlamasıdır. Tragedyada, Oedipus, babasını öldürüp, bilmeden annesiyle evlenir. Filmde ise travesti Eddie, annesini öldürmüştür ve bilmeden babası ile bir ilişki yaşamaktadır. Tıpkı tragedyalar gibi bir Japon filminin “mutlu” sonla bitmesi nadir görüleceğinden, gerçeğin farkına varan karakterlerin sonu, ölüm ve körlük olur.
Jonas Mekas’ın “Sinemanın tüm tanımları ortadan kaldırıldı. Bütün kapılar artık açık.” sözünü kendine şiar edinip, döneminin geleneksel film yapma yöntemlerinin dışına çıkarak, deneysel işler yapan Matsumoto Toshio’nun bu filmi, 1900’lerin sanatsal açıdan belki de en ilginç 10 yılını kapsayan 60’larda Japonya-Tokyo’ya farklı bir gözle bakmak isteyen ve katmanlı okumalardan çekinmeyen seyirci için ideal bir film.
Bara no Sôretsu / Funeral Parade of Roses
Yönetmen: Matsumoto Toshio
Senaryo: Matsumoto Toshio
Oyuncular: Pîtâ, Ogasawara Osamu, Tsuchiya Yoshio
Yapım: 1969, Japonya, 107 dk.
